101
lanquam fa
ciere, ducti-
i nisi appa-
habere, so
riani diflun-
ix bis autem
iicatum, sed
adeo a na-
numerum a
ire tanquam
indefinibile
e ad quali-
ut, tanquam
corpus con
dena m con
re sit quam
n ergo dici-
v a/ti lievi seu
et doctrina
subordinata
s posterioris
ubi promisi,
mbordinatur
titio est seu
ae de causa
duplex est,
un seu Mas-
;st ipsa Re-
tioni, sed et
subire non
molli impel
ar in priore
ed ita etiam
sive Massae:
e resistentia
em quam et
tum non nisi per vim recipiant corpora adeoque imprimenti re
sistant et vim ejus infringant. Quod non fieret, si in corpore
praeter extensionem non inesset rb dvvaiuxbv seu principium le
gum motus, quo fit ut virium quantitas augeri non possit, neque
adeo corpus ab alio nisi refracta ejus vi queat impelli. Haec autem
vis passiva in corpore ubique est eadem et magnitudini ejus pro
portionalis. Nam etsi corpora alia aliis densiora appareant, id ta
men fit, quod pori eorum materia ad corpus pertinente magis
sint repleti, dum contra corpora rariora spongiae naturam habent,
ita ut alia subtilior materia eorum poros perlabatur quae corpori
non computatur nec motum ejus sequitur vel expeclat.
Yis activa, quae et absolute vis dici solet, non est conci
pienda ut simplex potentia vulgaris scholarum seu ut receptivitas
actionis, sed involvit conatum seu tendentiam ad actionem, ita ut
nisi quid aliud impediat, actio consequatur. Et in boc proprie
consistit evrslexeice, parum scbolis intellecta; talis enim potentia
actum involvit neque in facultate nuda persistit, etsi non semper
integre procedat ad actionem ad quam tendit, quoties scilicet ob
jicitur impedimentum. Porro vis activa duplex est, primitiva et de
rivativa, boc est vel substantialis vel accidentalis. Yis activa pri
mitiva quae Aristoteli dicitur svTsliyrsia rj tiqiovij, vulgo forma
substantiae, est alterum naturale principium quod cum materia seu
vi passiva substantiam corpoream absolvit, quae scilicet unum per
se est, non nudum aggregatum plurium substantiarum, multum
enim interest verbi gratia inter animal et gregum. Adeoque baec
Entelechia vel anima est, vel quiddam Animae analogum, et
semper corpus aliquod organicum naturaliter actuat, quod ipsum
separatim sumtum, seposita scilicet seu semota anima, non una
substantia est, sed plurium aggregatum, verbo, machina naturae.
Habet autem Machina naturalis hanc pro artificiali summam
praerogativam, ut infiniti autoris specimen exhibens, ex infinitis
constet organis sibi involutis, neque adeo unquam prorsus destrui
possit, quemadmodum nec prorsus nasci, sed diminui tantum et
crescere, involvique atque evolvi, salvo semper hac ipsa quadan-
tenus substantia et in ea (utcunque transformetur) aliquo vitalitatis
aut si mavis actuositatis primitivae gradu. Idem enim quod de
animatis, etiam proportione de iis dicendum est, quae animalia
proprie non sunt. Inierim ponendum est intelli^entias seu nobi
liores animas quae et spiritus appellantur, non tantum a Deo tan-
novum mo-
