quam machinas, sed etiam tanquam subditos regi, neque iis quibus 
alia viventia revolutionibus obnoxia esse. 
Vis derivativa est id quod quidam vocant impetum, conatus 
scilicet seu tendentia ut sic loquar ad motum aliquem determina 
tum, quo proinde vis primitiva seu actionis principium modificatur. 
Hanc ostendi non quidem eandem in eodem corpore conservari, 
sed tamen, utcunque in pluribus distribuatur, eandem in summa 
manere et differre a motu ipso, cujus quantitas non conservatur. 
Atque baec ipsa est impressio quam corpus impulsu accipit, cujus 
ope projecta motum continuant, neque novo indigent impulsu, quod 
et Gassendus elegantibus experimentis illustravit in navi factis. 
Itaque non recte quidam putant projecta continuationem motus ab 
aere habere. Porro vis derivativa ab Actione non aliter differt, 
quam instantaneum a successivo; vis enim jam in primo est in 
stanti, actio indiget temporis tractu, adeoque fit ex ductu virium 
in tempus, qui intelligitur in quavis corporis parte. Itaque actio 
est in ratione composita corporis, temporis et vis sive virtutis, 
cum Cartesianis Motus quantitas solo ductu celeritatis in corpus 
aestimetur longeque aliter se habeant vires quam celeritates, ut 
mox dicetur. 
Ut autem Vim activam statuamus in corporibus, multa cogunt, 
et ipsa maxime experientia quae ostendit motus esse in materia, 
qui licet originarie tribui debeant causae rerum generali, Deo; im 
mediate tamen ac speciatim vi a Deo rebus insitae attribui debent. 
Nam dicere Deum in creatione corporibus agendi Legem dedisse, 
nihil est nisi aliquid dederit simul per quod fiat ut Lex observe 
tur; alioquin ipse semper extra ordinem procurare legis observa 
tionem debebit. Quin potius lex ejus efficax est, et corpora reddi 
dit efficacia, id est vim insitam ipsis dedit. Considerandum prae 
terea est vim derivativam atque actionem quiddam esse modale, 
cum mutationem recipiat. Omnis autem modus constituitur per 
quandam modificationem alicujus persistentis sive magis absoluti. 
Et quemadmodum figura est quaedam limitatio seu modificatio vis 
passivae seu massae extensae, ita vis derivativa actioque motrix 
quaedam modificatio est non utique rei mere passivae (alioqui mo 
dificatio seu limes plus realitatis involveret, quam ipsum illud quod 
limitatur), sed activi cujusdam, id est entelechiae primitivae. Ergo 
vis derivativa atque accidentalis seu mutabilis erit quaedam modificatio 
virtutis primitivae essentialis atque in una quaque substantia cor-