Caput X. 
339 
Fig. 105. 
a E B 
praecedunt, cetera relinqui necesse est. Itaque manifestissime de astrono- 
micis loquitur. Proprie hic subsumitur experimentum a montibus et sepibus 
ductum, ambulanti juxta sepes obviare sepes propinquae videntur, comitari 
montes remoti. Possis inde ductum exemplum accommodare ad motum Solis 
inter fixas, sed vocibus parumper ab astronomia ad quotidianum usum 
deflexis. Sint enim B, A fixae, C Sol, Terra in D, quo 
loco motus sit Terrae in partes B, sicut e regione in 
partes A. Ergo Terra D versus B eunte, C Sol quies 
cens versus A moveri videbitur, fixae vero Soli junctae, 
ut E, deseri a Sole et Terram hoc loco comitari in eandem 
plagam, quod hac vice voce vnoXfuneo&cci designandum venit 
usu vulgari, etsi posteri strictius illam in astronomia usur 
parunt de motu in consequentia BA, nullo situs Terrae 
respectu, quo pacto fixis non convenit. Rationem nomi 
num astronomi hanc possint dare: quod in commixtione 
motus primi et secundorum, quae retrogrado cientur motu, 
locum suum antecedentis diei inter fixas, appulsu ad meri 
dianum maturiore, praevertunt: et-sic ftQoriysvrca. Quae 
vero directo motu moventur, eorum loca sub fixis, quae 
obtinebant die antecedenti, prius ad meridianum vel hori- 
zontem veniunt: quo pacto vnolnneo&cu intelliguntur, quem 
admodum si duo cursores eodem quidem tendant, alter 
vero altero tardior se relinqui queratur. Itaque causa optica haec nomina 
peperit. Nam etsi, quod jam dictum, ne primus quidem et quotidianus 
siderum motus sensibus nudis subjacet, levi tamen ratiocinatione oculi sub 
levati jam primum hunc et quotidianum motum ab ortu in occasum facile 
notant: secundos vero motus non aliter nisi per diurnorum differentiam. 
Fallacia horurti parens nominum non alia est, quam si quis propter 
litus navim secundo flumine descendentem inque ea duos homines videat, 
quorum alter in prora quiescens stet, alter a prora ad puppim contra flu 
minis cursum ascendat; spectator vero binos illos homines, rei ignarus, 
duabus distinctis navibus altera tardiori vehi existimet. Aberrabit enim, 
et qui motus inest homini super eadem navi, hunc perperam navi ipsi 
transcribet in contrarium. Et qui haec nomina primum in astronomiam 
introduxerunt, similiter aberrarunt, existimantes eundem motum primum in 
Luna, verbi causa, remissiorem esse quam in Sole; ignari quod Luna pro 
prio motu ipsa primo motui communi (ut jam usitatas hypotheses profitear) 
contranitatur. 
Atque haec fere sunt, quae visus eumque secuta incauta ratiocinatio 
stellis praeter verum affingit quaeque optice sunt enucleanda. 
Appendix de motu cometarum. Qui motus cometae anni 1577. circulis de 
monstrarunt, difficillimam operam sumserunt; neque tamen omnino successit, quod non 
rati sint diligentius sibi inquirendum esse. Multo majores difficultates experientur, 
si idem in cometis ceteris demonstrandum sumant. Mihi in pluribus, quorum 
descriptas observationes sum nactus, successit hac via levius: si, quod natura 
rerum suadet, rectas ipsis lineas tribuerem, quas aequalibus temporibus utplurimum 
aequaliter trajicerent, solum initio et fine paulo tardiores et quieti viciniores, ut 
et ceterae trajectiones solent. Nam insinuans se motus Telluris circularitatem 
illis facile conciliat. Ut ille anni 1577. si recta linea e plano tropici Capricorni 
coortus, versus polum borealem, vel paulo inclinatiori, recta tamen linea, ascen 
disset , tunc Terra, uti Solem quiescentem circumiens, speciem ipsi motus circularis 
22 *