ASTRONOMIA INSTAURATA MECHANICA 25
A3
10
15
20
25
30
a4*^ EXPLICATIO FABRICA ET
vsvs.
EXTANTIS Aftronomici Inftrumentum ufibus apprime ac
commodum ego primus ante annos plus minus 20. excogi
tavi, adeoque hoc nomen ipii indidi, quod fextam Circuli
partem in circumferentia complecftatur, obfervationibus,
quae iic ut plurimum haberi poBunt, omnino fufficiens, nec
nimia quantitate eas difficiliores reddens; licet alij poftea
hujus inventionem fibi arrogarint, formaeque variationem nonnullam effinx
erint, prout plaeraque alia ex meis aliqui in Germania, tum quoque alibi fibi
vendicare non verentur. Conftruxi autem fucceBive tria ejufcemodi (ut de
alijs diverfimode idem praeftantibus nunc non dicam) Organa, quoad exteri
ores limbos & pinnacidia eodem modo fe habentia, quoad contignationes
vero intrinfecas; varie, & prout commodum fuerit. Hic vero praefens in ipfis,
de quibus loquor, contignationibus quam fimpliciBimus erat, utpote pauciori
bus refertus: Eam enim ob cauBam a me fabricatus, ut commode disjungi,
rurfusque coaptari certis in locis per cochleas poBet, atque ciftae impolitus,
una cum fuo fulcro, quod pariter in partes diftribui queat, in alias Regiones,
non faltem maritimo itinere navi (quod tutius foret) fed & terreftri, curru
vehi poBet, atque fic Poli Altitudines in variis terris accurate explorari. Ne
que enim folummodo Solis ac fiderum intercapedinibus; fed & earundem
Altitudinibus rimandis, hoc Inftrumentum (uti dixi) appofite infervit. Quando
autem fublimitates eorundem hoc capiendae veniunt, ita eft difponendum,
uti praefens figura exhibet. Cujus explanata primum fabrica, poftea ufum
brevibus indicabimus. Eft hic fextans ABC totus undiquaque Orichalcicis
laminis imbutus, idque adeo concinne, ut ex folido diceres Orichalco fufum,
nulla apparente combinationis rimula. Habetque a Centro ad circumferen
tiam quatuor cubitos. Eftque juxta centrum Cylindrus A, cujus beneficio ob-
fervationes fiunt intermediante pinnacidio inferiori M in Regula ANM. Pin-
nacidium vero illud duas habet rimulas, tantum invicem diftantes, quantum
Cylindri diameter exigit, ut hinc inde paralleliter fiat obfervatio, fidusque
centraliter citra hallucinationem denotetur. Divifio circumferentiae BC eft
per puncfta tranfverfalia, prout alias a nobis fieri confuevit: cum hic modus
juxta noftram experientiam omnium fit & aptiBimus, & in conficiendo facilli
mus, nullique incertitudini obnoxius; veluti is in fine fupra didti libri de Co
meta anni 77 (uti prius quoque monui) plenius explicatur, quem etiam alij
poftea in Germania fibi attribuerunt, ex quo Wittichius eam apud me con-
fpedlam una cum pinnacidiorum ratione CaBellis patefecit, & forte etiam
pro fua venditavit. Notandum vero, quod quando Altitudinis Solis fiat obfer
vatio, commodiBimum fit, ob exacftiorem umbrae difcriminationem ipfi Re
gulae juxta fua dioptra & pinnacidia applicare oblongum quendam canalem
4 quadrilaterum,
35
f
40
