»75 
isto situm esse controversiae statum, sed potius in iis, quae paulo 
ante dixi. 
Utrum adhuc reciprocanda sit cum Dno. Papino serra, iutel- 
ligam ex effectu novissimarum mearum apud ipsum literarum. Pu 
blice cum ipso litigare adhuc minus operae pretium erit. Quem 
literae privatae non movent, is multo minus publice manus dabit. 
Itaque satis erit rem ipsam suo tempore exponi. 
Spero Te, qua es sinceritate, ingenue agnoscere, fuisse mihi 
causam mirandi, quod circa to formali ter et virtuahter tam a meo 
sensu abhorrentia dixeras; ea enim, quam indicas, interpretatio 
nunquam mihi venerat in mentem, nec potuissem adhibere ad 
scopum meum, nisi manifeste ineptiendo. Sed bene est quod ego 
Tibi satisfeci, et Tu mihi jus reddis. Quid videtur Tibi de altera 
ejusdem propositionis demonstratione? Quae paulo magis est ad 
formam receptam, etsi ambae conveniant in radice. Maximi mihi 
conclusio ipsa momenti visa est, quia hinc magnum patet arcanum 
Divinae Sapientiae, et corrigitur sententia Cartesii, simulque sco 
pus, quem sibi propsuerat, obtinetur. Nam revera servatur 
eadem quantitas actionis motricis in mundo, si quan 
titas illa aestimetur ut oportet. Unde et revera dici posset ean 
dem quantitatem motionis servari, nisi sensus hujus phrasis vul 
garis, quae celeritate in molem ducta motionem aestimat, jam 
esset receptus. Quantitas autem actionis motricis ex hac mea 
demonstratione duplici conficitur esse in ratione composita ex 
simplice molis et duplicata velocitatis. Itaque jam a priori con 
stat , Deum non fore facturum ex legibus perfectae Sapientiae, si 
ex Cartesianoruin sententia eamdem quantitatem motus, ut ab ipsis 
intelligitur, conservaret; ita enim ipsa ratione revera non foret 
aequabilis. , 
Haud dubie non casu, sed ingenio acri divinasti vel potius 
penetrasti, coincidere centri gravitatis aequabilem progressum et 
conservationem directionis. Demonstratio etiam Tua regulae meae 
de compositione motuum omnino consentit cum ea, quam innui 
in ipso Diario, cum ederem. 
Pulcherrime ostendis ex principio nostro, velut ictu, confici 
propositionem Hugenii fundamentalem de pendulis; ita alterum al 
terius testimonio confirmatur et illustratur. 
Laudabiliter facis, quod moderationem erga Dn. Fratrem osten 
dere decrevisti. Libenter aliquando, data occasione, testimonium 
18*