Fünftes Buch: II. III. 309
25) 1Ib. — sed ut rusticos nos credere nec rationem quaérere ete.
26) Ib. Si autem néque nos neque illi ad comprehendéndum suffi-
ↄiamus, tuncd igne fidei comburamus.
27) Epist. Guilelmi St. Theodorici J. I. 129 zweite Spalte: Deinde
oreationem primi hominis philosophice seu magis physice describens
primo dicit corpus ejus non à Deo factum et animam éi datam e Deo;
postmodum vero ipsum corpus factum a spiritibus, quos Daemoneés
appellat, et a stellis. Die letztere Angabe habe ich in der philosophis
mundi, in welcher allerdings die Lehre von den Dämonen vorkommt (Hau-
céau a. g. O. 254) nicht bestätigt gefunden.
28) Philosophia mundi lib I 1 Hauréau a. a. O. S. 257- 259.
29) Migne, Curs. complet. Patrum tom. CIC p. 1170.
30) Nach Hauréau a. a. O. S. 241 vergl. S. 247 in der Schrift Drag-
maticon (Schaarschmidt am a. O. S. 77), die unter dem Titel Dialogus de
zubstantüis physicis confectus à Wilhelwo Aneponymo philosopho, Straß-
burg 1567, erschienen ist. Eben diese Schrift ist indessen unter dem Titel
Philosophiasecunda in zwei Handschriften der Hof⸗ und Staats—
bibliothek in München Cod. lat. N. 564 (Halia, Catalog. codicum latinorum
tom. IP. I, P. 117) und Cod. 7770 (Malm t. I p. 8, p. 197) vorhanden.
Die Pariser, Handschrift manuscrit du Roi N. 6588 und die Handschrift
von Saint Germain N. 1112 (Hauréau a. a. O. 247) enthalten dagegen
unter dem nämlichen Titel ein ganz Anderes. Der größere Theul des
Inhalts stimmt nach Hauréau a. a. O. und Victor Cousin, Ouvrages
inédits d'Abélard Appendice 669, mit dem liber IV philosophiae mundi,
aur der kleinere zeigt Eigenthümlichkeiten. Cousin hat S. 670—676 das
Inhaltsverzeichniß des Ganzen, den Anfang, ferner cap. XXIX, XXX,
XXXI, XXXII, XXXIII (de opinione et ratione), XXXIV (de intessi-
gentia) abdrucken lassen. Aus diesen Excerpten ergiebt sich indessen, daß die
Form der Philosophis secunda von der der philisophiaé mundi abweicht;
sie ist dialogisch. — Der Widerruf lautet nach der Münchener Handschrift
N, 564 Fol. 88, 83303 Est tamen de éadem materia libellus noster, qui
philosophis inscribitur, quem in juventuté nostra imperfectum
utpote imperfecti composuimus in quo veris falsa admiscuimus multa-
Jue necessaria praetermisimus. Est ergo nostrum consilium, que in
20 vera sunt, kuic apponere, falsa dampnare, praeteérmissa supplere,
fFalsa vero verba, que contra fidem catholicam nobis in eo videntur esse,
ante auspicium dictionis nominatim dampnare dignum duximus. Undé
omnes qui illum habent libellum, rogamus quatenus eadem nobiscum
dampnent et exterminent. Verba enim non faciunt haereticum,
zed defensio. Ebenso in dem zu Anfang dieser Anmerkung angeführten
Straßburger Druck.
31) S. Anmerk. 30 Schluß.
III.
I) Ep. Gilberti, Porret. ad Bernardum Carnot. Bibliothèque de Pé- S. II.
ꝛ2ole des chartes, série IV tom. J 461.
2) Lipsius, Gilbertus Porretanus in Ersch und Gruber, Real-Enchclo⸗
pädie, 1. Section Band 67. Es erschien auch ein Separatäbdruck. Säiöckl,
Beschichte der Philosophie des Mittelalters, Bd. J S. 286. Bach, Dogmen—
geschichte des Mittelalters; Bd. II S. 133 fg.
3) Lipsius a. a. O. S. 6 des Separatabdrucks. Otto Frising, de rebus
gestis Friderici lib. J cap. 57, sagt von einem Widerrufe Gilberts, von
einer Verdammung der excerpirten vier Capitel auf der Synode zu Rheims
aichts, wohl aber Gaufrid, Ep. ad Albinum Cardinal. Bernardi Claréèvall.