Worms 
144 
tienses praesules primis temporibus Trevirensi archiepiscopo subiecti fuerint necne 
(cf. Bruschius I 102^; Wiltsch Handbuch I 103; Eberhard]. c. p. 8). A saec. VII 
ex. (cf. Hauck ?: * II 213), quo series episcoporum incipit (cf. Duchesne Fastes 
épisc. III 161—63), Moguntinis archiepiscopis ut metropolitanis oboediebant. 
Primi episcopi etiam Wissenburgensem abbatiam rexerunt (v. Speyer, Weifenburg). 
Inter eos, qui successerunt, eminent Hildibaldus (979—998), Ottonis II atque 
Ottonis III cancellarius (cf. P. Kehr Urkunden Ottos IIT, Innsbruck 1890, p. 40), 
cuius sub regimine ad augenda iura ecclesiae diplomata multa falsificata esse vi- 
dentur (v. J. Lechner in Mitteil. d. ósterr. Inst. f. Gesch. XXII, 1901, 362—419. 
529—575), Burchardus I (1000—1025), qui decretorum librum celeberrimum et leges 
statutaque familiae s. Petri Wormatiensis composuit, litterarum studiorumque 
notus instaurator in schola Wormatiensi (cf. Falk Wormser Domschule; Grosch 
Burchard I; Koeniger Burchard I; Gengler Das Hofrecht Burchards; J. Harttung 
Beitráge zur Gesch. Heinrichs IT; Lechner in Mitt. d. ósterr. Inst. f. Gesch. XXII 
D10sq.), in qua iam saec. X ex. Bruno Francorum regia proles, qui postea a. 996 
—999 Gregorius V fuit papa, litteris imbutus est (cf. JL. I 494; Duchesne Le Liber 
Pontificalis II 262; Wormatia sacra p. 54), ob cuius interventum bona quaedam 
ab Ottone III imp. Wormatien. ecclesiae data esse videntur (Mon. Germ. Dipl. II 
862 n. 428; cf. etiam St. Martin p. 156), Adalbertus (1069—1107), adversarius 
Heinrici IV, qui ex urbe Wormatiensi expulsus est, Conradus II (1171—1192), 
amicus Friderici I imp., qui annis 1179—1191 praeposituram s. Martini usur- 
pavit (cf. H. Bre&lau in N. Archiv XXIII 158—172). — Adnotamus quoque hoc 
loco Stephanum V papam a. 891 Folkorni Remensis ecclesiae archiepiscopo 
scripsisse (Mon. Germ. Epist. VII 2 p. 365 sub n. 5), ut sua vice apud Vangionem 
( Worms) synodum convocaret mense augusto. 
Dioecesis admodum exigua erat; complectebatur partes in utraque ripa 
Rheni fluminis sitas, id est fines Palatini comitatus aliosque finitimos a septentrio- 
nibus incipiens ab urbe Oppenheimensi, inclusas a dioecesibus Moguntinensi, Wirci- 
-burgensi, Spirensi, Mettensi (cf. H. Eberhard Die Diózese Worms p. 15, ubi fines 
ex fontibus saec. XV ex. fusius descripti sunt, et Hans Meyer l. c.). Episcopatu 
a. 1802 sublato dioeceseos pars maxima annis 1821—27 episcopatui Moguntinensi, 
aliae partes episcopatibus Spirensi, Friburgensi, Rottenburgensi adscriptae sunt 
(v. Falk in Wetzer-Welte Kirchenlexikon ? XII 1766). 
Exstabant olim praeter eas, quas infra adnotabimus, in dioecesi Wormatiensi 
memoria dignae ecclesiae haec: Ecclesia collegiata s. Cyriaci in Nuhusen 
( Neuhausen), potestati episcoporum subdita, saec. IX in. primo laudata (Hauck *: * 
II 581 not. 1), cui Ludovicus Germ. privilegium concessit (Mon. Germ. Dipl. Lud. 
Germ. p. 172 n. 123), a Samueli ep. e fundamentis exstructa (Chron. Laures- 
hamen. saec. XII edd. Mon. Germ. Scr. XXI 364 et Glóckner in Arbeiten d. hist. 
Kommission f. d. Volksstaat Hessen, Darmstadt 1929, p. 308), a Burchardo I 
ep. renovata (cf. Vitam eius c. 16, l. c. p. 116), a. 1560 a Friderico III principe 
electore sublata (cf. Schannat I 109—114; Wagner-Schneider II 426—463); de 
lite quadam inter monachos Gorcienses et clericos de Nuhusen exorta sopitaque 
    
   
   
   
   
    
  
   
   
   
     
   
   
   
   
   
   
   
    
   
   
   
   
    
  
    
    
     
    
    
   
  
    
    
a Pet 
Meine 
Abhai 
(Berli 
qmiünst 
mona. 
Versus 
III 21 
tum | 
in qu: 
a. 18 
f. hes 
colle 
et che 
Haucl 
Eccl« 
3. 4 TI 
a. 18 
Burch 
Schne 
Thal, 
in Sc 
regula 
poste: 
Orig. 
veniss 
a. 11€ 
XL E 
Gesch 
Oberr 
M. Ca 
245). 
( Müh 
a. 18 
episco 
Fink 
p. 54- 
bliebe 
charti 
v. inf 
1878, 
Heide 
cf. ibi