Caput III. 2. 
167 
i 
visum in plagam oppositam. Cum enim in superiori schemate B oculus 
ad plagam BD convertatur nec possit repercussum radii ADB in D factum 
persentiscere (Cap. III, 2), situm ergo rei in A imaginatur sibi in plaga 
BD, scilicet in E: ita imago a re sua causa loci divellitur. Idem esto 
judicium in refractione. Nam etsi liic plagae non permutantur oppositis, 
sensibiliter tamen differunt. 
Propositio V. Rursum cum visio sit passio et passio sit inter con 
traria, quorum est idem genus, consentaneum est, quaecunque rerum visi 
bilium affectiones sunt oculo communes ratione ejusdem generis, omnes illas 
ab oculo quadamtenus percipi, adjuvantibus facultatibus visoriis et mediante 
illa affectione. 
Propositio VI. Primum oculus constat humoribus pellucidis: hoc ita 
que respectu lucis et colorum capax est. Vide III, 59. Vitellionis. 
Propositio VII. Deinde figura ejus rotunda est eaque varia in variis 
tunicis et humoribus intus et extra. Mundus vero hic aspectabilis et ipse 
concavus et rotundus est, et quicquid de hemisphaerio aut eo amplius 
intuemur uno obtutu, id pars est hujus rotunditatis. Consentaneum igitur 
est, proportionem singularum rerum ad totum hemisphaerium aestimari a 
visu proportione speciei ingressae ad hemisphaerium oculi. Atque hic est 
vulgo dictus angulus visorius seu vertex pyramidis visoriae intra oculum, 
cujus basis in re ipsa. Oculus enim in uno quolibet obtutu fit centrum 
hemisphaerii aspectabilis. Hac ergo superficie instrumenti sui (sitne interna 
an externa infra in consideratione 'oculi dicetur) fretus visus metitur angulos 
visionum. Nam quamvis omnes anguli solidi in puncto insint, quod est 
centrum aut oculi aut ejus certae alicujus tunicae, nequeunt tamen illi in 
puncto discerni: requiritur igitur superficies, qua solidum angulum metiatur, 
ut patet ex geometricis. Sufficit igitur ipsa oculi figura rotunda, ut inter 
principia crassiori Minerva sciamus, oculum sensum habere angulorum apud 
se constitutorum. 
Propositio VIII. Tertio, cum sint singulis animantibus a natura dati 
bini oculi, quos inter est aliqua distantia, hoc adminiculo sensus visus 
rectissime utitur ad judicandas visibilium distantias, dummodo sensibilem 
habeat distantia illa proportionem ad distantiam oculorum. Nam si immanis 
excessus sit, non aliter distantia illa comprehenditur, quam quaevis alia 
infinitis partibus major. Est enim hic plane trianguli geometria, ut infra 
de parallaxibus copiosius disseretur. Datis enim duobus angulis trianguli 
cum interjecto latere dantur latera reliqua. In visione tenet sensus com 
munis oculorum suorum distantiam ex assuefactione, angulos vero ad illam 
distantiam notat ex sensu contortionis oculorum. Re enim adeo longe 
remota, ut evanescat ad eam comparata binorum oculorum distantia, axes 
oculorum propemodum paralleli diriguntur. Quo vero res propior erit, hoc 
magis oculi contorquebuntur. 
Etsi igitur in catoptrica non tantum tunc de loco imaginis statuimus 
cum binos adhibemus oculos, sed etiam tunc cum uno solo utimur: haec 
tamen distantias dignoscendi facultas primum a societate hac inter binos 
oculos orta, postea in singulares etiam oculos derivatur per alias oculi 
affectiones. 
Etenim sicut antea proportionem rei ad hemisphaerium dixi comprehendi 
ab oculo (crassiori et usitatiori imaginatione, quam infra cap. 5. evolvam) 
per solidam pyramida , cujus est in oculi puncto vertex, in re visa basis :