346 
Astronomiae Pars Optica. 
ergo KL visionis circulum circulus illuminationis FG 
in puncto ultra M versus L, id sit I. Axis vero 
visionis HA secet FG in N, et axis illuminationis 
EA eandem secet in R. Igitur si cornu plane ' 
usque in N pertigisset, quae per N transit ipsi KL 
aequidistans et visionem repraesentans, minor futura 
fuit quam FG illuminatio. Nam AN subtensa recto 
ARN longior est quam AR, circulus ergo per N 
plus ab A centro distitisset, quam circulus FG, 
quare minor fuisset, cum qui per centrum solus sit 
omnium maximus. 
Jam vero dimidium cornu non usque in N per 
tingebat, ut quadrantis longitudine cerneretur, sed 
in I defecit. Quare KML longius ab A distitit 
quam N, multo igitur minor fuit quam qui per N. 
Minor vero et qui per N circulo FG illuminatorio, 
multo igitur minor KL visorius illuminatorio. Per 
24. vero theorema Opticorum Euclidis, quo minus 
de globo spectatur, hoc major apparet ejus diameter. 
Et supra cap. VI. Nro. 3. demonstratum, si KL 
visorius et FG illuminatorius coincidissent, eodem 
angulo spectatum futurum fuisse utrumque luminare. 
Ergo quia jam KTL minor est quam FTG, major 
igitur diameter apparens Lunae quam Solis, idque 
sensibiliter valde, quamvis prope apogaeum. 
Jam ut theorema perfectum sit, esto, ut pro 
portio cornu ad residuum corporis ambitum ex aesti 
matione oculari innotescat citra errorem, quod 
quidem difficile admodum est, et ego non potui 
aestimare subtilius quippiam, quam cornu inter 
trientem et semissem circuli visorii esse medium, 
hoc est inter 120 et 180. Esto nobis propositum hinc calculo inquirere 
aspectabilem Lunae diametrum. Ergo LI cornu erit dimidium aestimationis. Sit 
D polus visionis et descendat arcus DI secetque BC in Q. Igitur in DQC 
datur QDC, longitudo dimidii cornu, DCQ vero rectus est, et latus DC 
datur. Nam quia Sol in longitudine media, et Luna 56° post apogaeum, 
dabitur igitur ex hypothesibus auctorum proportio HE ad HA; sed AHE 
angulus innotescit ex loco utriusque luminis visibili, ergo producta EA in 
T, dabitur TAII, cujus mensura TD ejusque residuum ad quadrantem DC 
quaesita. In DQC igitur quaeratur ex datis primo DQ, tum DQC. Dein 
ex I perpendicularis arcus in BC incidat , qui sit IS. In triangulo igitur 
IQS angulus S rectus, Q datus est, et IS latus est 15', quanta scilicet 
est distantia circuli illuminationis a maximo, supra cap. VI, Nro. 3. Dabi 
tur ergo QI, minuendus a QD, ut habeatur arcus inter polum et visionis 
circulum, cujus complementum ad quadrantem arguit semidiametrum visibi 
lem per demonstrata cap. VI, Nro. 3. Non dissimulandum est, immanem 
hinc fieri diametrum Lunae apparentem, si vel minimum sensibile semicir 
culo nascentis cornu deesse dixeris. Itaque causam aliam concurrere ne- 
cesse est; scii, acumina cornuum ob exilitatem prae claritate intermediarum 
partium evanescunt in visu. 
Fig. 110.