366
Astronomiae Pars Optica.
et {.1Ó complementum declinationis Solis australis sc. 84° 46'. Ex liis notis
inquiritur et /3y latus ex basi et angulo adjacente, quod fit in momento
primo 84° 4573 ', in secundo 84° 43 ’/3 ^ i Q tertio 84° 40', in quarto 84° 35'.
Sit 1 8 /i profunditas poli 47° 2', erunt ey vel BRA (Fig. 119) residua 37° 43 '¡ 3 ',
37° 41 7 5 '? 37° 38', 37° 33'. Eorum complementa BAR parallaxi aucta
52° 18%, 52° 20 4 / 5 ', 52° 24', 52° 29'. Itaque BR 129437, 129603,
129853, 130244. Prius vero erat BC 129385. Ergo Clt 52, 218, 468,
859. Cum igitur HC sit 39870, dimidia isC 19935, fiet NR 19987,20153,
20403, 20794, ergo (Apoll. I, 37) quadratum NC dividatur in NR, prodit
NS linea inter centrum et contingentem sectionem in P puncto, in quod
quae ex R rectis angulis educitur incidit, scilicet 19883, 19719, 19478,
1911172- Ergo si NS auferas ab NR, relinquitur SR 104, 434, 925, 1672.
Sed ut HC ad CM sic rectángula NRS ad quadrata IIP. Quare RP fient
10676, 21900, 32170, 43664. Prius vero BR erant 129437, 129603,
129853, 130244. Hinc anguli RBP 4° 43', 9° 36', 13° 55', 18° 32',
et eorum complementa BPR 85° 17', 80° 24', 76° 5', 71" 28'. In tri
angulis vero SRP manent RP, et prius SR dabantur, hinc anguli SPR
0° 33 7% 1 0 8', 1 0 39', 2° 42', quibus a BPR subtractis relinquuntur BPS
quaesiti 84° 43', 79° 16', 74° 26', 69° 16'. ") Potes autem probationis
loco lineas RP, a quibus regitur totum hoc negotium, inquirere aliter: quae
sitis arcubus circuli magni yS. Nam ut sinus anguli y seu sinus totus ad
sinum fid sic sinus angulorum /3 ad sinus arcuum yd, qui prodeunt 3°44' 2",
7° 28' 6", 11° 12' 7", 14° 56' 7". Atqui hi sunt anguli PAR. Dantur
autem AR secantes angulorum BAR, scilicet 163565, 163696, 163895,
164206, hi vero multiplicati in tangentes arcuum yd vel angulorum PAR,
produnt lineas PR, scilicet 10673, 21459, 32457, 43800, non multum
sane a prioribus differentes. 10 °)
In eclipsi igitur nostra cuperem familiarius hac doctrina uti. Ceterum
cum ellipses exciperem, de hyperbolica ellipsium via nondum cogitaveram.
Unde factum ut papyrum in pavimento stratam non satis caute custodiverim
in eodem situ. Sub finem tamen eclipsis duas ultimas ellipses quietius
notavi. Eram enim ad finem attentus. Consignatio ipsa circino examinata
prodit angulum BPS circa finem eclipsis 70°, connexis duarum
ellipseon diametris AB, CD altrobique linea BD et considerato,
A n quod linea BD secet hyperbolam in B, D, ideoque angulus
ipsius hyperboles cum AB paulo major, cum CD paulo minor
fuerit, aequalis vero cum aliqua intermedia. Tribus igitur
minutis ante horam 1. angulus 70° esse potuit. Exiguo igitur
post 0. 57' finis eclipsis. Itaque praeter exemplum operandi
vides haec satis accurate tractari posse. Automaton urbicum duobus post
finem minutis sonuit tertium quadrantem in primam. Altitudo Solis (sed
ut in meridie et parvo quadrante lubrice), observata tribus quasi minutis
post finem, indicat minutum 68%, quod angulo meo hyperbolico non male
conseutit. In proximo n. schemate sit a/3 137° 2', /30 84° 46', da 53° 50'.
Prodit aftd 14° 34'. Hoc certissimum est, tempus pomeridianum fuisse.
Jam enim fugiebant ellipses a foramine. Quodsi horologio urbico de con
stantia in tam brevi spatio credemus, quod puto tuto posse, jam duratio
patebit. Nam quo tempore digitum aut minus quid deficere vidi, praecise
sonuit quadrantem supra decimam, ergo cum duobus minutis post finem
sonuerit tres quadrantes post duodecimam, amplior igitur duratio fuit 2 % horis.
Fig. 121.