De Calendario Gregoriano. 
5 
i literis ad Maestlinum 
idum Calendarium Gre- 
it, facile apparebit per- 
ranae formulae addicti 
nschius in vita Kepleri, 
litia imperii Ratisbonae 
alendarii consultandum 
ma) adesse jussum esse 
„in comitatu Caesaris 
ts ad Calendarii correc- 
i ad editionem paratum 
itus“. 
atione Calendarii, quae 
ero amicissimos, Maest- 
eam ipsam ob rem e re 
jdam de Calendario re 
tis. 
lendis et difficultatibus 
Calendarium antiquitus 
opinionibus usitato Ca- 
1 emendando Calendario 
ius Pontifex Romanus 
ret. Petrus Pitatus, 
nnonica med. sec. XVi. 
ili parte difficultatibus, 
•rere conatus summoque 
s ingenii et doctrinae 
nnua Solaris atque Lu- 
eteres ecclesiae canones 
onae 1560) haud indig- 
t et confirmaret, quam- 
■ aut justo minus proba- 
factum esse negari non 
, ut Calendarium emen- 
braeorum blacterationes 
2 diebus septem in anno 
;urreptis efficere poteris 
a posteris relinquens“, 
arth. Schoenbornius 
mus, Pitati discipulus, 
!) aliique simili qua Pi- 
Juliani, et implorabant 
lo anni rationem emen- 
n de his inquirere atque 
m emendationem justam 
confusione vix unquam, 
.ticus, Gregorio XIII. 
oposuit, quam cum per 
S. Dominici, praeses fuit 
orum Clavium, Bam- 
bergensem, celebrem illum mathematicum e soc. Jesu, qui posthac novi Calen 
darii causam omnium maxime egit, examinatam, Christiani nominis Principibus 
et celeberrimis academiis Pontifex transmisit, ut res illa, ad universos per 
tinens, omnibus consentientibus transigeretur. Edictis pontificalibus (d. d. 
25. Febr. et T.Nov. 1582) novum Calendarium promulgatum et strictis verbis 
omnibus Christianae fidei addictis quasi immutabilis norma impositum. Iluic 
Pontificis M. decreto homines Augustanae fidei addicti tantum abfuit ut mo 
rem gererent, ut acerbius in ipsum inveherentur, quod non Calendarium in 
staurandum, sed haereticos opprimendos spectaret. Jam in re ista sacrorum 
formula agi credebatur. Opponebantur Romanorum arrogantiae verba Lu 
ther i (Herrlich Bedenken des tewren Mannes Gottes Lutlieri seligen von 
dem jezundnewen Bepstischen Calender, 1584). Mathematici et theologi Lu- 
therani magno certamine in aciem procedebant: Maestlinus (Nothwendige 
und gründliche Bedenken von dem uralten Römischen Calender, Heidelb. 1584, 
paulo post: Alterum examen novi pontificialis Gregoriani Calendarii, Tubing. 
1586), Helisaeus Roeslinus (Kurz Bedenken von der Emendation dess 
Jars, durch Babst Gregorium den XIII. &c., gestellt durch Lambertum Flori 
dum Plieningerum. Strassburg s. a.), Martinus Chemnicius (Bericht vom 
newen Bäpstischen Calender an den Landgrafen zu Hessen, 1584), Lucas 
Osiander (Bedenken ob der neue pabstische Calender eineNothdurft beiden 
Christen sei, 1583), Scaliger (De emendatione temporum, 1583), schola 
Neapolitana Nemetum (Comment. de Calend. Heidelb. 1585), Thomas Lyd- 
tat, Oxoniae rector (Tractatus de variis anni formis. Lond. 1605, qui his 
verbis concludit tractatum suum: si quando nostram anni formam cum meliore 
commutare opportunum censuerimus, a pontificia quam maxime diversam eli 
gamus), Origanus (Elenchus Cal. Greg. Frankof. 1612), Calvisius (Formula 
Calendarii novi, 1613) &c. &c. 
Quae in his libris ab iis, qui Lutheri formulam amplectebantur, instau 
rando Calendario objecta, quin a pontificiis impugnata sint, quis dubitabit? 
Primum locum inter defensores Calendarii Gregoriani obtinet Chr. Cia vius, 
de quo Sixtus Y. tale tulisse fertur judicium: „si Jesuitae nulla alia re de orbe 
Terrarum bene fuissent meriti, id tamen laudi iis cederet, quod Clavius, 
mathematicus tam eruditus et celeber, e scholis eorum prodierit“. Clavius ma 
thematica laude floret, non quod nova evigilaverit, sed quod eximia fuit do 
cendi aliorumque opera in suum usum vertendi facultate. Cognita habebat 
veterum recentiorumque scripta, e quibus mira facilitate nucleum excerpebat 
eaque in optimam formam conversa reddebat, ita ut multis inventor rerum ab 
ipso proditarum videretur et a plurimis quasi princeps mathematicorum cole 
retur. Sed inclaruit maxime Clavius, quod ecclesiae Romanae addicto ponti 
ficii, ut suam causam agenti, non potuerunt non plurimum tribuere. Copernici 
novationes evertendae erant, Calendarium novum Romanum contra Evange- 
licorum impetus tuendum, omnino, quantum in ipso erat ut mathematico, res 
catholica mathematicae quoque nomine contra novatores defendenda. Hoc 
munere strenue et ingeniose fungebatur Clavius, neque mirandum est, socios 
ejus in defendenda fide catholica maximi fecisse illius operam. Gregorianum 
Calendarium defendere intererat Clavii, quod ipse insistens Lilii propositio 
nibus magnam in instaurando Calendario operam posuerat eoque intensius 
illius oppugnatores quasi ipsi malevolos refutare studebat. Clavius Lilii pro 
positiones in congregatione in hunc finem convocata magna eruditione exami 
navit, et approbatas in ordinem redegit, in ordinem redactas magnisque dia-