276 
Epitomes Astronomiae 
in unam stellam directa, reliqua mobilis in reliquum sidus dirigitur: arcus 
igitur interceptus, qui est mensura anguli ad centrum, respondet arcui circuli 
sphaerae maximi, eumque insculptis numeris graduum et minutorum exprimit. 
Typum instrumenti vide in Mechanicis Tychonis Brahe, praecipue sextantis. 
Quomodo definiunt astronomi longitudinem stellae? Est arcus eclipticae 
numeratus in consequentiam signorum et interceptus inter aequinoctialem et 
semicirculum latitudinis, qui per stellam ducitur: ostendit enim hic arcus, 
quantum stella a principio eclipticae versus ejus finem recedat secundum 
sphaerae longitudinem. 
Quid est latitudo stellae? Arcus circuli latitudinis interceptus inter eclip 
ticam et stellam; ostendit enim, quantum stella recesserit ab ecliptica ad latera 
mundi via brevissima. 
Compara longitudinem cum ascensione recta , latitudinem cum decli 
natione. Longitudo et ascensio recta incipiunt ab eodem principio, sed longi 
tudo in ecliptica censetur, ascensio in aequntore; illa circulo latitudinis, haec 
circulo declinationis terminatur, quorum ille per polos eclipticae, hic per polos 
aequatoris ducitur. 
Quomodo inquiritur alicujus fixae longitudo et latitudo? Varii sunt modi, 
qui non possunt omnes in epitoma tradi; sed praecipui sunt hi. Vel enim 
utimur instrumento sphaerae armillaris vel calculo. Quodsi sphaera utimur, 
oportet prius cognitum esse locum Solis in ecliptica, vel ejus vice longitudi 
nem unius stellae. Deinde opus est, ut sphaera erigatur secundum altitudinem 
poli et lineam meridianam loci exacte habeat habeatque duos latitudinum circulos 
mobiles, dioptris mobilibus sic instructos, ut lineae visivae per dioptras directae 
sint parallelae eductis ex centro sphaerae. Inspice in Brahei Mechanicis ar 
millas zodiacales. Quibus omnibus sic praeparatis, circulus alter latitudinum 
applicatur et firmatur super loco Solis vel stellae cognito in ecliptica; dioptra 
etiam ponitur super latitudinem ejus cognitam et una cum sphaera sic volvi 
tur, ut linea visionis in centrum Solis vel stellae praecognitae incidat: quo 
facto et sphaera materiali sic coelo respondente, circulus alter latitudinis in 
ecliptica manente immobili et dioptra ejus in ipso suo circulo tam diu volvi 
tur, donec per eam stella proposita videatur. Tunc igitur ejus longitudo per 
circulum latitudinis monstratur in ecliptica, latitudo per dioptram in circulo 
latitudinis. Sin autem tali sphaera caremus aut uti non possumus, tunc alio 
instrumento idoneo capitur distantia propositi sideris a Sole vel a fixa alia, 
cujus sit cognita ascensio recta et declinatio, 
deinde ipsius etiam propositi sideris quaerenda 
est declinatio per observationem, ut parte 
prima sumus edocti. 
Ex his igitur datis prius inquirenda est 
ascensionum rectarum differentia et per eam 
ascensio recta stellae, ex qua postea habetur 
etiam longitudo et latitudo. 
Quomodo ex declinationibus et distantia 
duafum stellarum quaeritur earum differen 
tia ascensionalis? Formatur triangulum PID 
inter P polum sphaerae et duas stellas I, D, 
notorum trium laterum: unum ID est distan 
tia, duo reliqua PI, PD sunt complementa 
declinationum IC, DL septentrionalium; vel 
Fig. 45. 
V"