80 
Plutarchus de Facie 
torum est agendum, non ut cum accusatoribus ei qui ad disceptandum ad 
venit. Me igitur hodie nunquam eo redigetis, ut rationem reddam eorum, de 
quibus stoicos accusatis, nisi prius a vobis poenas exigam ejus rei, quod, quae 
supera sunt, infera facitis in mundo. Ad haec Lucius subridens: modo non 
nobis, amice, dicam scribas impietatis, quemadmodum Aristarchum Samium 
Cleanthes censuit laesarum religionum postulandum a Graecis esse, tanquam 
qui mundi focum et Vestam in motu constituerit: quia nimirum vir hic appa 
rentias salvare lentaverat supponendo, coelum quiescere, Terram vero per 
meare circulum obliquum simulque et circa suum axem torqueri. Nos igitur 
nihil pro nobismet ipsis dicemus, at illi, qui Lunam supponunt esse Terram, 
rogo, qui magis quam nos supera faciunt infera, cum nos Terram hic locemus 
in aere suspensam, quae multo major est quam Luna, quemadmodum id 
mathematici ex deliquiis exque incessione Lunae per umbram, applicationis 
seu morae magnitudinem dimetientes, (demonstrant). Nam et mirior ipsa Terra, 
a majori quippe illuminante, dirigitur umbra, et hujus ipsius (conum pertransit 
Luna) tenuem existentem in superiore sui parte et strictum. Hoc ne Homerum 
quidem, ut perhibet (interpres), latuit, sed noctem is jaculi epitheto acuti-volan- 
tem appellavit, propter umbrae figuram acuminatam. Et tamen ab hoc umbrae 
mucrone intercepta Luna vix aegre tribus corporis sui mensuris se explicat. 
Perpende, quaeso, quot Lunas Terra aequet, si haec umbram projicit, cujus 
trajectus, qua parte is omnino brevissimus, spatium tamen trium Lunarum 
aequat. Hoc tamen non attento vos de Luna quidem estis solliciti ne de 
coelo cadat (si terrea illa statuatur), de Terra vero ipsa Aeschylus vobis, scilicet, 
persuasit, quod Atlas 
Terrae polique stet columnam fulciens 
Immane stipis pondus humeris sustinens. 
Quodsi Lunae quidem (ut objicitis) nihil substat nisi perflabilis aer, qui nulla 
facultate pollet supportandi molem aliquam solidam, Terram vero secundum 
Pindarum columnae fulciunt laterculis adamantinis statuminatae: eamque ob 
causam Pharnaces ipse quidem securus est vaeuusque metu casus Terrarum, 
at pro iis trepidat, quibus trajectio corporis lunaris imminet, Aethiopibus et 
Taprobaneis, ne tantum ipsos pondus delapsum opprimat. Enim vero Lunae 
ad hoc, ne decidat, subsidio venit ipse motus contentaeque volutionis impetus, 
ut fit in iis, quae fundae inseruntur, quibus rotationis pernicitas praestat im 
pedimentum, ne de funda defluant. Unaquaevis enim res a motu illo, quem 
habet a natura tributum, regitur, si nihil interveniat, quod ipsam avertat. 
Propterea Luna non regitur a suo pondere, ut cujus illecebrae ad motum a 
circumvolutionis impetu discutiuntur. Illud potius nos mirari conveniret, si 
Luna ut Terra nostra loco consisteret penitus immobilisque esset. At nunc 
Luna quidem causam habet oppido magnam, cur huc in Terram non deferatur, 
Terra vero, cum nullum alium motum sit a natura sortita, debuit utique loco 
consistere ob solam gravantem materiam. Est autem gravior quam Luna, non 
tantum quanto est major, sed multo magis, quippe haec per calorem et exu 
stionem, secundum stoicos, levior est facta. Atque omnino ex iis, quae tu dicis, 
concludi videtur, Lunam, siquidem ignis est, tanto magis indigere Terra, ma 
teria nimirum quam ignis inhabitet et cui adnatus sit, in qua et contineat et 
exsuscitet facultatem suam. Nullo enim cogitatu potest explicari, quomodo 
ignis aliquis sine materia possit conservari. Dicitis vero vos, Terram sine 
fundamento vel radice consistere. 
Omnino vero, respondit Pharnaces, quippe cum proprium obtineat et