ASTRONOMIA INSTAURATA MECHANICA 25 
A3 
10 
15 
20 
25 
30 
a4*^ EXPLICATIO FABRICA ET 
vsvs. 
EXTANTIS Aftronomici Inftrumentum ufibus apprime ac 
commodum ego primus ante annos plus minus 20. excogi 
tavi, adeoque hoc nomen ipii indidi, quod fextam Circuli 
partem in circumferentia complecftatur, obfervationibus, 
quae iic ut plurimum haberi poBunt, omnino fufficiens, nec 
nimia quantitate eas difficiliores reddens; licet alij poftea 
hujus inventionem fibi arrogarint, formaeque variationem nonnullam effinx 
erint, prout plaeraque alia ex meis aliqui in Germania, tum quoque alibi fibi 
vendicare non verentur. Conftruxi autem fucceBive tria ejufcemodi (ut de 
alijs diverfimode idem praeftantibus nunc non dicam) Organa, quoad exteri 
ores limbos & pinnacidia eodem modo fe habentia, quoad contignationes 
vero intrinfecas; varie, & prout commodum fuerit. Hic vero praefens in ipfis, 
de quibus loquor, contignationibus quam fimpliciBimus erat, utpote pauciori 
bus refertus: Eam enim ob cauBam a me fabricatus, ut commode disjungi, 
rurfusque coaptari certis in locis per cochleas poBet, atque ciftae impolitus, 
una cum fuo fulcro, quod pariter in partes diftribui queat, in alias Regiones, 
non faltem maritimo itinere navi (quod tutius foret) fed & terreftri, curru 
vehi poBet, atque fic Poli Altitudines in variis terris accurate explorari. Ne 
que enim folummodo Solis ac fiderum intercapedinibus; fed & earundem 
Altitudinibus rimandis, hoc Inftrumentum (uti dixi) appofite infervit. Quando 
autem fublimitates eorundem hoc capiendae veniunt, ita eft difponendum, 
uti praefens figura exhibet. Cujus explanata primum fabrica, poftea ufum 
brevibus indicabimus. Eft hic fextans ABC totus undiquaque Orichalcicis 
laminis imbutus, idque adeo concinne, ut ex folido diceres Orichalco fufum, 
nulla apparente combinationis rimula. Habetque a Centro ad circumferen 
tiam quatuor cubitos. Eftque juxta centrum Cylindrus A, cujus beneficio ob- 
fervationes fiunt intermediante pinnacidio inferiori M in Regula ANM. Pin- 
nacidium vero illud duas habet rimulas, tantum invicem diftantes, quantum 
Cylindri diameter exigit, ut hinc inde paralleliter fiat obfervatio, fidusque 
centraliter citra hallucinationem denotetur. Divifio circumferentiae BC eft 
per puncfta tranfverfalia, prout alias a nobis fieri confuevit: cum hic modus 
juxta noftram experientiam omnium fit & aptiBimus, & in conficiendo facilli 
mus, nullique incertitudini obnoxius; veluti is in fine fupra didti libri de Co 
meta anni 77 (uti prius quoque monui) plenius explicatur, quem etiam alij 
poftea in Germania fibi attribuerunt, ex quo Wittichius eam apud me con- 
fpedlam una cum pinnacidiorum ratione CaBellis patefecit, & forte etiam 
pro fua venditavit. Notandum vero, quod quando Altitudinis Solis fiat obfer 
vatio, commodiBimum fit, ob exacftiorem umbrae difcriminationem ipfi Re 
gulae juxta fua dioptra & pinnacidia applicare oblongum quendam canalem 
4 quadrilaterum, 
35 
f 
40