554
L. EULERI OPERA ARITHMETICA INEDITA.
427. Quaevis classis tot continet terminos quot sunt residua, et omnes termini harum classium
sunt a se invicem diversi. Ejusdem quidem classis termini manifesto sunt diversi; diversitas autem
terminorum in diversis classibus ita ostendetur.
428. Si ax aequivaleret ipsi ¡3x 2 , foret (3x 2 —ax, ideoque /3x — a per 4</-h1 divisibile, unde
cum a sit residuum, /3x quoque esset residuum ipsi aequivalens, quod esset absurdum. Simili modo
si ax, vel ax 2 conveniret cum /3x 3 , foret vel a — /3x 2 , vel a — /3x divisibile per 4gr—t— 1, ideoque
/3x 2 , vel ¡3x in residua transiret, contra hypothesin.
429. Hinc si numerus residuorum sit — n, numerus non-residuorum erit 3/i, vel saltem non
erit minor quam 3n. Ac si in tribus memoratis classibus omnia non-residua contineantur, nccesse
est sit multitudo tam residuorum quam non-residuorum junctim sumta =4q, ideoque n — q.
430. His classibus ita ut fecimus dispositis, manifestum est producta ex binis non-residuis tam
primae quam tertiae classis in classe secunda contineri; deinde vero producta vel ex binis terminis
secundae classis, vel ex termino primae in terminum tertiae in ordinem residuorum transgredi.
Productum autem ex termino primae in terminum secundae classis reperitur in tertia classi, at pro
ductum ex secunda classe in tertiam reperitur in prima.
431. Hinc intelligitur neque in prima, neque in tertia classe numerum quadratum locum habere
posse, quoniam is in se ipsum ductus foret residuum. Sola ergo secunda classis continet quadrata,
et quoniam residua etiam ut quadrata spectari possunt, multitudo omnium quadratorum est — 2n.
432. Si secunda classis cum residuis omnia quadrata complectatur, quae ut residua diversa
respectu divisoris 49 —t— 1 spectari possunt, quorumque numerus est — 2q, ut in residuis quadratorum
vidimus, ob 2n = 2q, ideoque kn — kq, omnes numeri ipso divisore minores habentur, neque ulla
dabuntur non-residua in nostris tribus classibus non contenta, eritque n — q.
433. Si ergo quis dubitet, an in nostris tribus non-residuorum classibus omnes occurrant
numeri, qui non sint residua, boc dubium tolletur, si ostendamus nullum dari quadratum non-
residuum, quod non in secunda classe contineatur. Si enim yy esset tale quadratum, inde statim
tres novae classes non-residuorum emergerent, forctque jam numerus non-residuorum =6n, ac si
nunc non-residua essent completa foret 7n = kq,
434. Verum quod tale quadratum yy, tres novas classes non-residuorum post se trahens, non
detur, ita ostenditur: Sint tres classes ex tali quadrato oriundae et prioribus adjiciendae
IV. y, ay, fiy, yy, etc. V. y 2 , ay 2 , /3y 2 , yy 2 , etc. VI. y 5 , ay*, fiy 5 , yy*, etc.,
quarum singulae n terminos continebunt, ac duo casus examinari oportet, alterum quo xy esset
residuum, alterum quo esset non-residuum.
435. Sit xy residuum, atque omnes termini classis quartae per x multiplicati, scilicet xy,
axy, (3xy, yxy, etc. numero n, erunt residua. Verum etiam omnes termini classis tertiae per x
multiplicati, scilicet x*, ax*, ¡3x*, yx*, etc. sunt residua totidem numero, atque ab illis diversa;
nam si axy et /3x* convenirent, foret ay — fix* divisibile per divisorem, et ay caderet in classem
tertiam, contra hypothesin. Prodirent ergo 2n residua diversa; quod cum sit absurdum, fieri nequit
ut xy sit residuum.