AD MENSURAM ABSOLUTAM REVOCATA. 
83 
tate assignari possit, patet, observationem oscillationum nobis suppeditare pro 
ductum ex intensitate magnetismi terrestris in momentum staticum magnetismi 
acus : sed hae duae quantitates separari nequeunt, nisi observationibus alius ge 
neris accitis, quae diversam earum combinationem implicant. Ad hunc finem 
accedat acus secunda, quae exponatur actioni et magnetismi terrestris et magne 
tismi acus primae, ut, quam rationem inter se teneant hae duae actiones, explo 
rari possit. Utraque quidem actio pendebit a distributione magnetismi liberi in 
secunda acu: sed posterior insuper a. constitutione acus primae, distantia centro 
rum , positione rectae centra iungentis respectu axium magneticorum utriusque 
acus, denique a lege, quam attractiones et repulsiones magneticae sequuntur. 
Immortalis Tobias Mayer primus iam coniectaverat, hanc legem cum lege gravi 
tationis eatenus convenire, quod illae quoque actiones decrescant in ratione du 
plicata distantiarum: experimenta clarissimorum virorum Coulomb et Hansteen 
magnam huic coniecturae plausibilitatem conciliaverunt, experimentaque novis 
sima eam ultra omne dubium evehunt. Sed probe attendendum est, hanc legem 
referri ad singula elementa magnetismi liberi: effectus totalis corporis magnetismo 
imbuti longe aliter se habebit, atque in distantiis permagnis, uti ex illa ipsa lege 
deducere licet, proxime ad rationem inversam triplicatam distantiarum accedet, ita 
ut actio acus per cubum distantiae multiplicata, distantia ceteris paribus continuo 
crescente, ad vai orem constantem asymptotice convergat, qui, dum distantiae, 
linea arbitraria pro unitate accepta, per numeros exprimuntur, cum actione vis 
terrestris homogeneus atque comparabilis erit. Per idoneam experimentorum ad- 
ornationem et tractationem limes huius rationis eruendus est; qui quum tantum 
modo momentum staticum magnetismi primae acus involvat, iam habebitur quo 
tiens e divisione huius momenti per intensitatem vis terrestris ortus, qui compara 
tus cum producto harum quantitatum antea eruto eliminationi istius momenti sta 
tici inserviet, atque valorem intensitatis magnetismi terrestris suppeditabit. 
Quod attinet ad modum, actiones magnetismi terrestris et acus primae in 
acum secundam ad experimenta revocandi, duplex via patet, quum acum secun 
dam vel in statu motus vel in statu aequilibrii observare possimus. Prior modus 
eo redit, ut oscillationes huius acus observentur, dum actio magnetismi terrestris 
coniungitur cum actione acus primae in distantia idonea ita collocatae, ut ipsius 
axis sit in meridiano magnetico per centrum acus oscillantis ducto : hoc pacto os 
cillationes vel accelerabuntur vel retardabuntur, prout poli amici vel inimici sibi 
11*